Stel, je hebt een probleem met je riolering. De rioolhersteller ontdekt dat je rioolbuis kapot gaat aan ingroei van boomwortels. Hij zorgt dat de buis genoeg wortelingroeivrij is voor de komende jaren. Herstelt buis, boom blijft leven. Probleem opgelost. Je stuurt zijn rekening naar je rioolverzekering. Die betaalt een klein deel. Huh? Tja, het weghalen van die boomwortels valt niet onder de verzekering, enkel de buis. Bovendien heeft de verzekeraar geen contract met deze rioolhersteller, dus tja, is ie wel te vertrouwen? Maar, zeg je verbaasd, die man had de buis niet kunnen herstellen zonder eerst wortels weg te halen. En als hij de wortels niet wat verder weghaalt, hebben we over drie jaar het probleem weer?! Bovendien zit dit rioolbedrijf vlakbij, dus nauwelijks reiskosten. Niks mee te maken, zegt de verzekeraar.
Dat maken we in de zorg mee. School meldt puber van bijna 18 met problemen. Professional gaat naar gezin. Kan er niet in vanwege stapels vuilniszakken in de hal. Je treft daarachter een gezin in de stress, ongeopende rekeningen, een depressieve moeder die het niet meer trekt. Wat doe je dan? Eerst maar even de ‘wortels’ opruimen, samen met de gezinsleden, dat wekt ook vertrouwen: niet alleen kletsen maar ook aanpakken. De stress uit het gezin halen. Het probleem van ma wordt aangepakt, jonger broertje wordt opgevangen, terug van jeugddetentie. Als dat is gedaan, kom je toe aan de problematische puber.
Op meer fronten tegelijk bied je intensieve en passende hulp. Dus niet alles uitspreiden over elke maand ‘een gesprek’ of -tig verwijzingen. Dat heet ‘wrap-around’-zorg, zeg maar zorg die de hele situatie ‘omwikkelt’. Dat is wat anders dan langgerekte ‘ketenzorg’: van instelling via wachtlijst naar instelling. Per probleem een instelling, per probleem verantwoording, per probleem een ‘zorgplan’. Voor je het weet is het gezin over het randje en wordt de zorg duurder.
Aanpak en verantwoording per gezin of per opgelost probleem? Op papier bejubeld, in de praktijk nog steeds heel moeilijk. De zorgverzekeraar geeft dus ook niet thuis, want GGZ tot 18 jaar valt onder ‘jeugdhulp’, dus de gemeente. En je had de GGD of de reinigingsdienst (vuilniszakken) moeten inschakelen. En verder had je bij de gemeentelijke zorgloketten of wijkteams moeten aankloppen (maatschappelijk werk/WMO, jeugdhulp, schuldhulp), bij de reclassering (broer). Moet je als hulpverlener bij al die instanties de boer op. Ieder heeft zijn eigen invulformulieren en protocollen. Maanden van onbetaalde zorguren. En.. we gaan toch zeker niet de uren van een dure professional vergoeden die.. vúilniszakken opruimt? En moeders DSM-diagnose ontbreekt. Bovendien heb je met verzekeraar noch gemeente een contract. Want dat ‘nieuwe’ – op papier en op congressen veel bejubelde – ‘integraal werken’ snappen ze niet en valt deels buiten hun – op papier vermaledijde – schotten.